TADQIQOT: O‘ZBЕKISTONDA 97% AHOLI RAQAMLI KO‘NIKMALARNI MUVAFFAQIYAT KALITI DЕB HISOBLAYDI
21.07.2025
21-iyul kuni O‘zbekistonda raqamli savodxonlikni oshirish, IT ta’limni rivojlantirish va kelajak kasblariga tayyorgarlikni kuchaytirish maqsadida "IT va raqamli ta’limni rivojlantirish forumi" tashkil etildi. Forum doirasida sohadagi eng dolzarb masalalar muhokama qilinib, yangi tadqiqot natijalari e’lon qilindi.
“O‘zbekistonda IT va raqamli ta’lim landshaftini yaxshilash: Tadqiqot bosqichi” loyihasi O‘zbekistonning raqamli ta’lim va IT sohasidagi ishchi kuchini rivojlantirishga qaratilgan keng qamrovli tashabbusning bir qismidir. Ushbu bosqichda keng qamrovli tadqiqot ishlari olib borilishi nazarda tutilgan bo‘lib, keyingi bosqichlar uchun mustahkam zamin yaratishga xizmat qiladi. Keyingi bosqichlarda maxsus ta’lim dasturlari, o‘qituvchilar uchun salohiyatni oshirish dasturlari va talabalar uchun kasbiy ko‘mak mexanizmlari yo‘lga qo‘yiladi.
Aholining IT savodxonligida mavjud bo‘shliqlarni aniqlash va ta’lim resurslarini mehnat bozorining ehtiyojlariga moslashtirish orqali ushbu ko‘p bosqichli tashabbus malakali va inklyuziv raqamli ishchi kuchini shakllantirishga xizmat qiladi.
IT ta’lim uyushmasi (IT Education Association) va Shveysariya taraqqiyot va hamkorlik agentligi (SDC) hamkorligida amalga oshirilgan mazkur loyiha O‘zbekistonda raqamli iqtisodiyot sari bosqichma-bosqich harakat qilish jarayonida aholining raqamli savodxonligini oshirish va IT sohasida sifatli ta’limni yo‘lga qo‘yishga qaratilgan.
Loyiha 2024-yilning sentyabr oyida boshlangan bo‘lib, aholining IT savodxonligi va malakasidagi bo‘shliqlarni tahlil qilish: Turli demografik guruhlar orasida IT savodxonlik darajasini o‘rganish, hudud, jins, yosh va ijtimoiy-iqtisodiy holat bo‘yicha tafovutlarni aniqlashga qaratilgan.
Loyihaning asosiy maqsadlari O‘zbekistonda IT va raqamli savodxonlikni oshirish hamda ijtimoiy himoyaga muhtoj guruhlar – jumladan, yoshlar, qishloq aholisi, ayollar, nogironlar va kam ta’minlangan oilalar vakillarining IT ko‘nikmalari darajasini aniqlash.
Birinchi bosqich quyidagilarga qaratilgan: 1.Aholi orasida IT savodxonligining hozirgi darajasini baholash. 2.IT sektori ish beruvchilarining ehtiyojlarini aniqlash. 3.Keyingi 10 yil davomida IT va raqamli sohada istiqbolli kasblarni belgilash, bu orqali ta’lim rejalashtirish va kadrlar tayyorlash yo‘nalishlarini shakllantirish. Loyihaning tadqiqot bosqichi doirasida 2025 yil mart–iyun oylari mobaynida tashkil etilgan onlayn va oflayn shaklda o‘tkazilgan so‘rovnomada mamlakatning turli hududlaridan 4 mingdan ortiq fuqaro ishtirok etdi.
Forumda loyihadan olingan natijalar sarhisob qilindi va ommaga taqdim etildi, jumladan: -2025-yil fevral–may oylari mobaynida “O‘zbekistonda raqamli savodxonlik darajasini aniqlash” bo‘yicha onlayn va oflayn shaklda tashkil etilgan so‘rovnoma natijalari: Tadqiqotning eng e’tiborga molik tomoni — ishtirokchilar orasida erkaklar va ayollar soni deyarli teng (50,7%-ayollar, 49.3%-erkaklar) bo‘lgan. Buni shunchaki raqam emas — buni O‘zbekistonda IT sohasiga qiziquvchilar orasidagi gender tenglik sifatida baholash mumkin.
So‘rovnomada ishtirok etganlar o‘z IT ko‘nikmalarini quyidagicha baholagan: 17% — a’lo 44% — yaxshi 32% — qoniqarli
Masofaviy ish yoki o’qish uchun videoaloqa vositalaridan foydalanish ko’rsatgichi haqida so’ralganda, qariyb 57 foiz so’rovnoma ishtirokchilari deyarli har hafta videoaloqa vositalaridan foydalanishlarini bildirgan.
Bundan tashqari 78 foiz ishtirokchilar har oy Elektron hukumat tizimlaridan foydalanishi aniqlangan.
Quyidagi raqamlarga e’tibor bering: -96% ishtirokchi IT sohasiga o‘z qiziqishini bildirgan -97% esa raqamli ko‘nikmalar ish sifatiga bevosita ijobiy ta’sir ko‘rsatishini ta’kidlagan.
52.4 foiz aholi oyiga 2-3 marta Marketpleys va ijtimoiy tarmoq orqali onlayn xarid amalga oshirishini bildirgan, 25 foiz aholi yiliga 2-3 marta va 22 foiz aholi hech qachon onlayn xarid amalga oshirmasligini bildirgan.
Forumda mutaxassislar tomonidan ishlab chiqilgan va mehnat bozori tahliliga asoslangan TOP-45 IT kasbdan iborat “Kelajak kasblari atlasi” taqdim etildi. Ushbu atlas yoshlarga, ota-onalarga, ta’lim tashkilotlariga va kadrlar siyosatida ishtirok etuvchi tashkilotlarga amaliy yo‘nalish berishga qaratilgan.
Shuningdek Forum doirasida Tadqiqot natijalarini markazlashtirish, bepul IT ta’lim resurslarini joylashtirish va kasbiy yo‘naltirishni ta’minlaydigan DigiSurvey.uz onlayn platformasi taqdimoti ham bo‘lib o‘tdi.
Tadbir davomida IT Park, Raqamli ta’limni rivojlantirish Markazi, AlmaU va boshqa tashkilotlardan mutaxassislar ishtirokida panel muhokamalar, ta’limdagi innovatsiya va startaplar haqida sessiyalar, netvorking, mahorat darslari va interaktiv o‘yinlar ham tashkil etildi.
Loyihaning hamkor tashkilotlari sifatida O‘zbekiston Respublikasi Raqamli texnologiyalar vazirligi, IT Park O‘zbekiston, Raqamli ta’limni rivojlantirish markazi, O‘zbekiston nogironlar assotsiatsiyasi, IT Ladies hamjamiyati hamda Yoshlar ishlari agentligi ishtirok etdi.
Boshqa yangiliklar
Raqamli kelajak allaqachon keldi va O'zbekiston fuqarolari hamda ishchi kuchini mustahkam IT va raqamli ko'nikmalar bilan ta'minlash mamlakat taraqqiyoti va raqobatbardoshligi uchun juda muhimdir. Biz mamlakatimizda IT va raqamli ta'limning hozirgi holati va kelajakdagi ehtiyojlarini chuqur anglashga qaratilgan muhim Tadqiqot Bosqichi boshlanganini e'lon qilishdan mamnunmiz.
Ushbu tadqiqot texnologiya sektorida ta'lim va bandlik imkoniyatlari o'rtasidagi bo'shliqni bartaraf etadigan samarali yechimlarni yaratish yo'lidagi asosiy qadamdir. Bizning dastlabki bosqichimiz uchta asosiy faoliyatga qaratilgan:
- Joriy IT Savodxonligini Baholash: Biz turli maqsadli auditoriyalar (jumladan, talabalar, mutaxassislar va ish izlovchilar) o'rtasida IT savodxonligi va raqamli kompetensiyalarning hozirgi darajasini aniq baholash uchun keng qamrovli so'rovnomalar o'tkazamiz. Ushbu boshlang'ich darajani tushunish maqsadli ta'limiy aralashuvlarni loyihalash uchun zarur.
- Ish Beruvchilarning Ehtiyojlarini Tushunish: Shaxsiy ko'nikmalarni baholash bilan parallel ravishda, biz turli sohalardagi ish beruvchilar o'rtasida batafsil tadqiqot olib bormoqdamiz. Maqsad - ular hozir talab qilayotgan va yaqin kelajakda zarur bo'lishini kutayotgan aniq IT ko'nikmalari, raqamli kompetensiyalar va malakalarni aniq belgilashdir. Bu ta'lim tashabbuslarining bevosita bozor talablariga mos kelishini ta'minlaydi.
- Maqsad: Ko'nikmalar va Ish O'rinlari Uchun Raqamli Platforma: Har ikki so'rovnomadan olingan ma'lumotlar kelajakka yo'naltirilgan raqamli platformani ishlab chiqish uchun bevosita asos bo'lib xizmat qiladi. Ushbu platformaning maqsadlari: Mamlakat bo'ylab AKT (Axborot-kommunikatsiya texnologiyalari) ko'nikmalari darajasini vizualizatsiya qilish. Ko'nikmalardagi bo'shliqlarni aniq belgilash va shaxslarni tegishli treninglar va resurslarga "bog'lash". Tasdiqlangan ko'nikmalar to'plamiga mos keladigan sifatli ish o'rinlariga kirishni ta'minlash.
Ushbu tadqiqot bosqichi ma'lumotlarga asoslangan strategiyalarni yaratish uchun hayotiy ahamiyatga ega. Biz ishonamizki, ham shaxslarning, ham ish beruvchilarning ehtiyojlarini tushunish orqali O'zbekistonda IT ta'limi va bandligi uchun yanada samarali ekotizimni yarata olamiz. Yangiliklar va imkoniyatlar uchun bizni kuzatib boring!
O'zbekistonning mintaqaviy raqamli markazga aylanish yo'li nafaqat aholini o'qitishga, balki ushbu ta'limning ushbu o'zgarishlarni harakatga keltiruvchi sohalarning haqiqiy, rivojlanib borayotgan ehtiyojlariga bevosita javob berishini ta'minlashga bog'liqdir. Ushbu muhim aloqani anglagan holda, biz mamlakatimizning rivojlanayotgan IT sektoridagi ish beruvchilarning istaklari va ehtiyojlarini tushunishga qaratilgan keng qamrovli tadqiqotni boshladik. Bu shunchaki taxminlar emas; bu bevosita manbadan aniq ma'lumotlarni yig'ishdir.
Nima uchun bu tadqiqot muhim: Oddiy qilib aytganda, ta'lim natijalari va ish beruvchilarning talablari o'rtasidagi uzilish ko'nikmalarning nomuvofiqligiga olib keladi, bu esa ham individual karyera rivojlanishiga, ham umumiy sanoat o'sishiga to'sqinlik qiladi. Bizneslar bilan – dinamik startaplardan tortib, turli sohalardagi mustahkam korxonalargacha – bevosita muloqot qilish orqali biz ushbu bo'shliqni bartaraf etishni maqsad qilganmiz. Biz nafaqat hozirgi kunda talab qilinadigan texnik ko'nikmalarni, balki bugungi raqobat bozorida qimmatli xodimni belgilaydigan "yumshoq" ko'nikmalarni, kutilayotgan kelajakdagi tendensiyalarni va kerakli kompetensiya darajalarini ham tushunishga intilamiz.
Nimani aniqlashni maqsad qilganmiz: Tadqiqotimiz aniq tafsilotlarga kirishadi. Biz quyidagilarni o'rganmoqdamiz:
- Talab Yuqori Bo'lgan Texnik Ko'nikmalar: Qaysi dasturlash tillari, freymvorklar, bulutli platformalar (AWS, Azure, GCP va h.k.), ma'lumotlar bazasi texnologiyalari, kiberxavfsizlik vositalari va DevOps amaliyotlari eng ko'p talab qilinadi?
- Rivojlanayotgan Texnologiya Ehtiyojlari: AI/ML, Ma'lumotlar Fani (Data Science), Katta Ma'lumotlar (Big Data), IoT, Blokcheyn yoki boshqa ilg'or sohalardagi ko'nikmalarga talab darajasi qanday?
- Muhim "Yumshoq" Ko'nikmalar: Texnik mahoratdan tashqari, ish beruvchilar muloqot, jamoada ishlash, muammoni hal qilish, moslashuvchanlik va tanqidiy fikrlashga qanday ahamiyat berishadi?
- Tajriba va Malakalar: Turli IT rollari uchun tajriba yillari, sertifikatlar va ta'lim darajasi bo'yicha odatiy kutishlar qanday?
- Kelajak Prognozlari: Ish beruvchilar kelgusi 1-3 yil ichida o'zlarining ko'nikmalarga bo'lgan ehtiyojlari qanday o'zgarishini kutishmoqda?
Kelajakka ta'siri: Ushbu keng qamrovli tadqiqotdan olingan tushunchalar bebaho bo'ladi. Ular mavjud o'quv dasturlarini takomillashtirish, maqsadli malaka oshirish va qayta tayyorlash dasturlarini ishlab chiqish hamda shaxslarni haqiqiy talabga ega bo'lgan karyera yo'llariga yo'naltirish uchun asos bo'lib xizmat qiladi. O'zbekistonning iste'dodlar zaxirasi ish beruvchilar haqiqatan ham muhtoj bo'lgan ko'nikmalarga ega bo'lishini ta'minlash orqali biz mamlakat uchun yanada dinamik, samarali va pirovardida muvaffaqiyatli IT ekotizimini rivojlantirishimiz mumkin. Tadqiqotimiz davom etar ekan, asosiy topilmalar bilan bo'lishishni intiqlik bilan kutamiz.
O'zbekistonning IT ko'nikmalari landshaftini keng qamrovli tadqiq qilishdan olingan tushunchalar shunchaki akademik mashqlar emas; ular harakat uchun loyihalardir. Biz aniq natija – dinamik Milliy Raqamli Platformani ishlab chiqish haqidagi tasavvur bilan bo'lishishdan mamnunmiz. Ushbu platforma rivojlanayotgan texnologiya sektorida ta'lim, ko'nikmalarni rivojlantirish va sifatli bandlik imkoniyatlaridan foydalanish o'rtasidagi ko'pincha seziladigan bo'shliqni bartaraf etish uchun mo'ljallangan markaziy xab sifatida yaratilgan.
Asosiy muammolarni hal qilish: Hozirgi vaqtda O'zbekistonda IT karyerasiga yo'l topish qiyinchiliklar tug'dirishi mumkin. Kerakli ko'nikmalar haqidagi ma'lumotlar tarqoq bo'lishi, tegishli va yuqori sifatli o'quv resurslarini topish qiyin bo'lishi mumkin va individual kompetensiyalarni to'g'ri ish o'rinlari bilan moslashtirish ko'pincha tasodifga bog'liq bo'ladi. Bizning raqamli platformamiz yanada shaffof, qulay va samarali ekotizimni yaratish orqali ushbu to'siqlarni bevosita bartaraf etishni maqsad qilgan.
Asosiy xususiyatlar va foydalari: Ko'nikmalarni Xaritalash va Vizualizatsiya: Platforma shaxslarga o'zlarining tasdiqlangan AKT ko'nikmalarini baholash va namoyish etish imkonini beradi. Kengroq miqyosda u mintaqalar va milliy miqyosdagi ko'nikmalar landshaftini vizualizatsiya qiluvchi anonimlashtirilgan, umumlashtirilgan ma'lumotlarni taqdim etadi. Bu jamoaviy kuchli tomonlarni aniqlash, muhim ko'nikmalar yetishmovchiligini belgilash va strategik ta'limni rejalashtirishga yordam beradi.
Shaxsiylashtirilgan O'quv Yo'nalishlari: Shunchaki ko'nikmalar ombori bo'lishdan tashqari, platforma aqlli yo'riqnoma vazifasini bajaradi. Shaxsning joriy ko'nikmalar to'plami va karyera intilishlariga asoslanib, u shaxsiylashtirilgan o'quv yo'nalishlarini tavsiya qiladi – foydalanuvchilarni o'zlarining maxsus ko'nikmalar bo'shliqlarini to'ldirish uchun zarur bo'lgan tegishli onlayn kurslar, sertifikatlash dasturlari, butkemplar va hatto mentorlik imkoniyatlariga bog'laydi.
Maqsadli Ish O'rinlarini Moslashtirish: Keraksiz e'lonlarni saralashni unuting. Ish beruvchilar aniq, tasdiqlangan ko'nikmalar to'plamiga yo'naltirilgan imkoniyatlarni joylashtirishlari mumkin bo'ladi. Ish izlovchilar esa, o'z navbatida, haqiqatan ham ularning malakalariga mos keladigan tanlangan ish e'lonlarini olishadi. Ushbu ma'lumotlarga asoslangan yondashuv har ikki tomon uchun yollash jarayonini soddalashtiradi, yaxshiroq va tezroq aloqalarni osonlashtiradi.
Ushbu platforma keng doiradagi foydalanuvchilar uchun resurs sifatida ko'zda tutilgan: o'z kelajagini rejalashtirayotgan talabalar, malakasini oshirish yoki kasbini o'zgartirishni istagan mutaxassislar, tegishli imkoniyatlarni izlayotgan ish izlovchilar, malakali iste'dodlarni qidirayotgan ish beruvchilar va o'z takliflarini bozor talablariga moslashtirishni maqsad qilgan ta'lim muassasalari.
